24o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΘΕΜΑ  :         Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:   ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

Πριν την παράθεση των ιδεών μας, πρέπει να απαντήσουμε στο εξής απλό ερώτημα: Γιατί χρειάζονται οι καινοτόμες δράσεις στους Συλλόγους Σαρακατσάνων και στην Ομοσπονδία; Η απάντηση βρίσκεται στον ορισμό της καινοτομίας ο οποίος είναι ο εξής: καινοτομία είναι η εισαγωγή νέων μεθόδων , το πέρασμα από τις παρωχημένες πρακτικές και αντιλήψεις σε καινούργιες που στόχο έχουν την εξέλιξη, την ανανέωση και την αναδιοργάνωση των συλλόγων προς το καλύτερο. Η πορεία της εισήγησης θα κινηθεί σε τρία επίπεδα. Σε επίπεδο οργάνωσης, σε επίπεδο εξωστρέφειας και στο επίπεδο των καινούργιων εκδηλώσεων.

Ως προς το επίπεδο της οργάνωσης, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η καθιέρωση του θεσμού της επιτροπής Νεολαίας σε κάθε Σύλλογο, η οποία θα προβλέπεται από το καταστατικό. Η επιτροπή Νεολαίας θα είναι ένα ευέλικτο σχήμα νέων προσώπων που θα συνεπικουρεί στο έργο των Συλλόγων και θα έχει στόχους την σύσφιξη των σχέσεων, την καλλιέργεια φιλικών δεσμών, την επικοινωνία και τη συνεργασία με νέους από τους κατά τόπους συλλόγους Σαρακατσαναίων Ελλάδος και εξωτερικού και βέβαια με την χρήση νέων τεχνολογιών και εφαρμογών στις οποίες έχουν ιδιαίτερη κλίση οι νέοι, την διάσωση και διάδοση της πλούσιας Σαρακατσάνικης κληρονομιάς στις επόμενες γενιές. Σαφώς ένας πολύ σοβαρός στόχος της επιτροπής Νεολαίας θα είναι και η καταγραφή βιωμάτων των γεροντότερων, γεγονός που θα έχει διπλό όφελος, την διαφύλαξη πολύτιμων βιωμάτων και γνώσεων και βεβαίως την μετάδοση της παράδοσης από τους παλιούς στους νέους. Άλλωστε δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι νέοι πάντα σε μια κοινωνία είναι το «προζύμι της εξέλιξης» και αλίμονο αν σχεδιάζουμε και υλοποιούμε πράγματα χωρίς να τους λαμβάνουμε υπ όψιν μας.

Επιπλέον, επειδή κάποια τακτικά μέλη των Συλλόγων εκτός από την απλή συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις, θέλουν να προσφέρουν την βοήθειά τους στο οργανωτικό κομμάτι και δεδομένου ότι οι ενεργοί και δυναμικοί Σύλλογοι είναι επιφορτισμένοι με πολλές δραστηριότητες, προτείνουμε ο κάθε Σύλλογος να συγκροτήσει εθελοντική ομάδα και με αυτόν τον τρόπο αφενός να «αγκαλιάσει» τους ανθρώπους που θέλουν να προσφέρουν και αφετέρου το διοικητικό συμβούλιο να διευκολυνθεί στο έργο του.

Ας περάσουμε τώρα σε ένα σπουδαίο ζήτημα που πρέπει να μας προβληματίσει. Στο εσωτερικό των συλλόγων συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της απουσίας των παιδιών ηλικία από 15 χρονών και άνω. Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό, πρέπει ο σύλλογος να οργανωθεί έτσι ώστε να αποτελεί πόλο έλξης για τις εφηβικές ηλικίες. Ειδικότερα, εκτός από το χορευτικό τμήμα πρέπει να οργανώσει χορωδία νέων και τμήμα εκμάθησης παραδοσιακών μουσικών οργάνων όπως το λαούτο, η φλογέρα και το κλαρίνο με τη βοήθεια μουσικολόγων έτσι ώστε οι νέοι να ψυχαγωγηθούν και να αναπτύξουν το ταλέντο τους στο χώρο της μουσικής. Ακολούθως, μπορεί να οργανώσει τμήματα εικαστικών, όπου εξειδικευμένοι καλλιτέχνες θα διδάξουν την τέχνη του πηλού, την ζωγραφική, την αγιογραφία, την ξυλογλυπτική. Επίσης, μια έξυπνη και απλή ιδέα είναι η καθιέρωση της «ημέρας της ταινίας», στην οποία θα γίνεται προβολή εκπαιδευτικών DVD, ντοκιμαντέρ σχετικών με την Σαρακατσάνικη παράδοση και ποιοτικών ταινιών ώστε να προσελκύσουμε τη νεολαία κοντά στους συλλόγους.

 Επιπροσθέτως, η Επιτροπή Νεολαίας έχει να προτείνει την δημιουργία χορευτικού της Ομοσπονδίας, στο οποίο θα συμμετάσχουν οι χοροδιδάσκαλοι και οι πρωτοχορευτές κάθε συλλόγου. Το χορευτικό αυτό θα συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις, όπως θα δούμε και παρακάτω. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, η Ομοσπονδία θα μπορούσε να οργανώσει και να συντονίσει την επίσημη οπτικοακουστική καταγραφή των σαρακατσάνικων χορών σε DVD, στην οποία θα συμμετάσχει το χορευτικό της Ομοσπονδίας και αυτή η καταγραφή μπορεί να προβληθεί στην τηλεόραση και στο YouTube, ώστε να το παρακολουθήσουν όλοι οι Σαρακατσάνοι και μη. Εκτός από την δημιουργία χορευτικού και την καταγραφή των χορών μπορεί να συγκροτήσει Θεατρική Ομάδα, η οποία θα συμμετάσχει στην αναπαράσταση των σαρακατσάνικων εθίμων σε όλες τις εκφάνσεις της νομαδικής ζωής και θα πλαισιώνει την Ομοσπονδία στις δραστηριότητές της.

Πέραν όλων αυτών, προτείνουμε την δημιουργία ενός ηλεκτρονικού γενεαλογικού δέντρου, το οποίο θα παρέχει πληροφορίες για το ποιες σαρακατσάνικες οικογένειες ζουν σε κάθε περιοχή της χώρας και του εξωτερικού, από ποια μέλη αποτελούνται, από πού κατάγονται και πώς σχετίζονται με άλλες οικογένειες. Θα δημιουργηθεί δηλαδή ένα ηλεκτρονικό μητρώο του σαρακατσάνικου πληθυσμού και ταυτόχρονα θα προσφέρει και επιπρόσθετες πληροφορίες. Πολλοί από εμάς έχουν αναφέρει ‘’όλοι οι σαρακατσαναίοι είμαστε ένα σόι΄΄, είναι καιρός λοιπόν να το αποδείξουμε και στην πράξη. Ουσιαστικά προτείνουμε μια εφαρμογή υποστηριζόμενη από κινητά νέας γενιάς, tablet και Η/Υ στην οποία θα μπορεί ο οποιοσδήποτε σαρακατσάνικης καταγωγής να εγγεγραφεί, να παρέχει πληροφορίες για αυτόν, τον πατέρα του, τον παππού του, τα αδέρφια και τα ξαδέρφια του. Θα μπορεί να ‘’καρφιτσώσει ‘’ την οικογένεια του σε έναν χάρτη, από ‘κει και πέρα μπορεί να δηλώνει ονόματα συγγενών του και την σχέση μεταξύ τους και τον τόπο κατοικίας των συγγενικών του οικογενειών. Μετά από καιρό λοιπόν θα έχουμε ένα χάρτη που θα μας δείχνει την σχέση όλων των σαρακατσάνων σε όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Ουσιαστικά θα είμαστε σε θέση να δούμε πώς δένονται π. χ. οι σαρακατσαναίοι της Θεσσαλίας, της Θράκης και της Βουλγαρίας και πώς οι παππούδες δημιούργησαν νέες οικογένειες και τα μέλη με τη σειρά τους άλλες οικογένειες. Εκτός των άλλων θα γνωρίζουμε εν τέλει πόσοι Σαρακατσάνοι υπάρχουν εντός και εκτός των συνόρων και αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να διεκδικούμε ως πληθυσμιακή ομάδα την βοήθεια της Πολιτείας σε οτιδήποτε χρειαστούμε.Δεν είναι εύκολο εγχείρημα, σίγουρα χρειάζεται εξειδικευμένη υποστήριξη στον τομέα της πληροφορικής. Αλλά γιατί να μην υπάρξει μια συνεργασία με κάποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα ώστε να γίνει μια ολοκληρωμένη εργασία και από εξειδικευμένα άτομα; Πέραν αυτής της ιδέας, η Ομοσπονδία μπορεί να συνεργαστεί με τα Πανεπιστήμια σχετικά με την μελέτη των Σαρακατσάνων σε πολλά επίπεδα και αυτή η μελέτη να αποτελέσει αντικείμενο πανεπιστημιακών διατριβών.

Ας περάσουμε τώρα στο επίπεδο της εξωτερικής εικόνας- εξωστρέφειας. Ένα από τα προβλήματα που διακρίνει εμάς τους Σαρακατσάνους είναι η εσωστρέφειά μας, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στους Συλλόγους. Παρατηρώντας κανείς διάφορα φεστιβάλ χορού εντός και εκτός ελληνικών συνόρων, τηλεοπτικές εκπομπές με χορούς, ήθη και έθιμα απ όλη την Ελλάδα, διάφορες πολιτιστικές και πολιτισμικές δραστηριότητες πολιτισμικών οργανισμών, θα δει όλες τις ελληνικές φυλές πλην των Σαρακατσάνων. Όλα αυτά τα χρόνια δώσαμε την προσοχή μας στην διαφύλαξη, διατήρηση και μεταλαμπάδευση του πολιτισμού μας, καθώς και τη διοργάνωση όλων των δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων μόνο μεταξύ του σιναφιού μας. Με αυτό τον τρόπο φτάσαμε στο σημείο να ακούει κάποιος τη λέξη «Σαρακατσάνικος πολιτισμός» και να μην γνωρίζει απολύτως τίποτα τις περισσότερες φορές. Άλλες φορές μάλιστα, μας μπερδεύει με τους Βλάχους. Ήρθε λοιπόν η ώρα να πετάξουμε τις παρωπίδες και να ανοιχτούμε προς τα έξω, γιατί αποτελούμε ιστορικό και πολιτισμικό κεφάλαιο αυτής της χώρας με αποδεδειγμένη την προσφορά μας στη συνέχεια του Ελληνισμού και στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες και κανένας Έλληνας δεν δικαιολογείται να μην ξέρει για τη φυλή των Σαρακατσάνων. Αυτό μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους.

Πρώτα απ’ όλα, το χορευτικό της ΠΟΣΣ αλλά και κάθε Σύλλογος με το χορευτικό του μπορεί να δώσει το παρόν σε εκδηλώσεις προβολής Σαρακατσάνικων χορών σε τηλεοπτικές Επιμέλεια: Γεωργαντά Αικατερίνη εκπομπές όπου παρουσιάζονται όλες οι φυλές της Ελλάδας, να συμμετάσχει σε πανελλήνια και παγκόσμια φεστιβάλ χορού που διοργανώνουν διάφοροι οργανισμοί όπως επί παραδείγματι η «International Organization of Folk Art (IOV)».

Επιπλέον, η συμμετοχή των συλλόγων σε εκθέσεις φωτογραφίας, με προβολή φωτογραφιών από τον πρότερο νομαδικό βίο των Σαρακατσάνων είναι πολύ σπουδαία. Για παράδειγμα το Τμήμα των φωτογραφικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη διοργανώνει εκθέσεις φωτογραφίας με θεματογραφία κυρίως σκηνές καθημερινής ζωής, όπως εκδηλώνονταν στην παραδοσιακή τους μορφή- επαγγέλματα, καλλιέργειες, ήθη, έθιμα-, μαρτυρίες από την κατοχή και την μεταπολεμική περίοδο, κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα.
Επομένως, πιθανή συνεργασία μας με το συγκεκριμένο Μουσείο αλλά και με Ιδρύματα όπως το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που φιλοξενούν τέτοιου είδους εκθέσεις, είναι εξαιρετική ευκαιρία προβολής της Σαρακατσάνικης Φυλής. Πέραν όμως των φωτογραφιών, μπορεί να γίνει και έκθεση αντικειμένων από την καθημερινή ζωή των Σαρακατσάνων του περασμένου αιώνα.

Σαφώς, κρίνεται αναγκαία και η πολιτισμική συνεύρεση με Συλλόγους των Βλάχων, των Ποντίων, των Μικρασιατών και άλλων ελληνικών φυλών προκειμένου να καταγραφούν τα κοινά μας στοιχεία, να ανταλλάξουμε απόψεις και να συνεργαστούμε εποικοδομητικά μέσα από κοινές εκδηλώσεις, στις οποίες θα γίνεται αναβίωση κοινών εθίμων, αναφορά στις ιστορικές διαδρομές της κάθε φυλής και επομένως θα υπάρξει μια ουσιώδης συνδιαλλαγή.

Εκτός από τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις σε επίπεδο οργάνωσης και εξωστρέφειας, η επιτροπή Νεολαίας έχει να προτείνει και νέες εκδηλώσεις. Συγκεκριμένα, προτείνει την διοργάνωση μουσικοχορευτικών παραστάσεων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και γενικά σε μεγάλης προβολής χώρους όπου θα συμμετάσχουν Σαρακατσάνοι τραγουδιστές, δεξιοτέχνες μουσικοί και το χορευτικό της ΠΟΣΣ και οι παραστάσεις να γίνονται προς τιμήν διακεκριμένων προσώπων όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ακολουθώντας το παράδειγμα των Ηπειρωτών όπως βλέπετε στην αφίσα…

Δεύτερον, η Ομοσπονδία μπορεί να διοργανώσει ετήσιο Φεστιβάλ Σαρακατσάνικων χορών, στο οποίο θα συμμετέχουν όλοι οι Σύλλογοι Σαρακατσάνων από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία με τα χορευτικά τους και όλοι οι καταξιωμένοι Σαρακατσάνοι τραγουδιστές και μουσικοί, υπό την επίβλεψη των ειδικών και των γεροντότερων που γνωρίζουν καλύτερα την παράδοσή μας. Προτείνεται δηλαδή να γίνει κάτι παρόμοιο με αυτό που πραγματοποιεί η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας κάθε χρόνο στο Ο.Α.Κ.Α και αποτελεί πολιτισμικό γεγονός της χρονιάς.

Τρίτον, θετική κρίνεται η συνδιοργάνωση με τις Ομοσπονδίες των Ποντίων, των Βλάχων και άλλων φυλών εκδηλώσεων πολιτισμικού, κοινωνικού και φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Αυτό μπορεί να εφαρμοσθεί και σε επίπεδο συλλόγων. Αξιοσημείωτο είναι το παράδειγμα του Συλλόγου Σαρακατσάνων Φοιτητών Θεσσαλονίκης που συμμετείχε στην φιλανθρωπική μουσικοχορευτική εκδήλωση της οργάνωσης «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ» τον Μάρτιο μαζί με τους Ποντίους, Μακεδόνες, Κρήτες, Θρακιώτες, Νησιώτες, Βλάχους και Μικρασιάτες. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις τιμούν τους Σαρακατσάνους και συγχρόνως μας κάνουν γνωστούς στο Πανελλήνιο ως φυλή.

Ακόμη, ας μην ξεχνάμε ότι οι Σύλλογοι δεν είναι μόνο για γλέντια και χορούς, οι Σύλλογοι είναι εδώ για να προάγουν τον Σαρακατσάνικο πολιτισμό αλλά και για να στηρίξουν την κοινωνία μας ειδικά στις δύσκολες αυτές μέρες που περνά. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να διοργανώσει ημερίδες κοινωνικού περιεχομένου με θέματα όπως η σχολική παραβατικότητα, το bullying, τα ναρκωτικά, το AIDS, το αλκοόλ, οι κίνδυνοι του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook, δηλαδή θέματα που άπτονται της καθημερινότητας των νέων και που απασχολούν και τους γονείς. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν με την αρωγή μορφωμένων ανθρώπων σε συνεργασία με τους συλλόγους. Στο πλαίσιο αυτό, οι Σύλλογοι πρέπει να κατανοήσουν ότι είναι, μετά το σχολείο, οι μόνοι φορείς που έρχονται σε άμεση επαφή με τα παιδιά και τους νέους και ότι η συμβολή τους στον τομέα αυτό είναι ουσιαστική.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από όλες αυτές τις καινοτόμες δράσεις είναι ότι οι Φορείς της Σαρακατσάνικης Παράδοσης οφείλουν να αναπροσαρμοστούν στα δεδομένα της σύγχρονης εποχής, να εξελιχθούν σε όλα τα επίπεδα και να ξεφύγουν από τα τετριμμένα. Πιστεύουμε ως νεολαία ότι ήρθε ο καιρός ως φυλή να καινοτομίσουμε και να δείξουμε ότι δεν υστερούμε ούτε σε ιδέες ούτε σε ικανούς ανθρώπους που μπορούν να τις υποστηρίξουν.

Στόχοι των καινοτόμων αυτών δράσεων είναι:

• Οι σύλλογοι να προσελκύσουν την νεολαία κοντά στην σαρακατσάνικη παράδοση
• 
  Οι Σύλλογοι και η Ομοσπονδία να εμπλουτίσουν τη φαρέτρα των εκδηλώσεών τους με καινούργιες και πρωτότυπες, οι οποίες θα προσδώσουν κύρος και δυναμική στο έργο των συγκεκριμένων φορέων.
• 
  Να ενισχυθεί ο κοινωνικός ρόλος των συλλόγων Σαρακατσάνων μέσα από τις ημερίδες και τις εκδηλώσεις που προαναφέρθηκαν, δεδομένου ότι η ανθρωπιστική και κοινωνική κρίση που βιώνουμε επιβάλλει την παρουσία των συλλόγων στο προσκήνιο και Τέλος, να γίνει γνωστή η Σαρακατσάνικη φυλή στους υπόλοιπους Έλληνες και να δώσει ένα ξεκάθαρο και σοβαρό στίγμα στον πολιτισμικό χάρτη της χώρας μας

Με αφορμή, λοιπόν, τον τίτλο του φετινού συνεδρίου «η βιωματική ενασχόληση των νέων με την παράδοση» θα
κλείσουμε με την εξής φράση του Νίκου Καζαντζάκη η οποία αναφέρεται στους νέους:
«Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος να παραδώσεις στο γιο την μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει»

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας.