ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ 25ο ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ Σ.Σ.Ν.ΠΙΕΡΙΑΣ ΣΤΗΝ Π.Ο.Σ.Σ.

ΒΙΩΜΑ – ΔΡΑΣΗ – ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

 

 

Κύριε πρόεδρε της Π.Ο.Σ.Σ.

Κύριε πρόεδρε του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Βάλτου Ξηρομέρου και Ευρυτανίας.

Κύριοι επίσημοι προσκεκλημένοι.

Εκλεκτοί σύνεδροι.

Αδέρφια Σαρακατσάνοι.

Κυρίες και κύριοι.

Καλώς ανταμωθήκαμε σε τούτο τον ευλογημένο τόπο, στην Ημέτερη των Σαρακατσαναίων Πατρίδα.!

Η εισήγηση του Συλλόγου μας, του Σ.Σ.Ν.Πιερίας εντάσσεται στην θεματική ενότητα « Καινοτόμες δράσεις από τους Συλλόγους και την Π.Ο.Σ.Σ ». Ως βίωμα ορίζουμε την εμπειρία που αποκτά κάποιος όταν έχει ζήσει ένα σημαντικό ή καθοριστικό γεγονός προσωπικά, καθώς επίσης, ως βίωμα μπορούμε να μεταφράσουμε ένα διαδραστικό ,ζωντανό τρόπο προσέγγισης ενός θέματος.

Απαραίτητη προϋπόθεση του βιώματος, είναι η ενσώματη προσωπική συμμετοχή και δράση, η οποία με την σειρά της δημιουργεί αλληλεπίδραση, τόσο στους συμμετέχοντες όσο και στους αυτήκοους μάρτυρες.

Τα βιώματα ή αλλιώς οι εμπειρίες λαμβάνουν ένα μεγάλο εύρος της ζωής αλλά και της ιστορίας. Σχετίζονται δε άμεσα με την παράδοση, καθώς αποτελούν πρωτογενείς πηγές άντλησης καθαρών στοιχείων της παράδοσης μας, όταν λείπουν οι καταγεγραμμένες ή οπτικοακουστικές μαρτυρίες. «Τα ‘ζησα, το ‘δα, ήμουν παρών. » Φράσεις που δίνουν βαρύτητα και αξιοπιστία στον λόγο και στα τεκταινόμενα.

Η παράδοση μας αποτελείται από μια ευρεία γκάμα στοιχείων, τόσο ιστορικών σημαντικών γεγονότων , όσο και

στοιχείων της καθημερινής ζωής τα όποια, οριοθετούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας φυλής.

Καθώς η ζωή εξελίσσεται στο διάβα του χρόνου, τρόποι και στάσεις ζωής, έθιμα και παραδόσεις που κάποτε αποτελούσαν την καθημερινότητα , τείνουν να χαθούν και να λησμονηθούν. Στο σημείο αυτό καλούνται οι σύλλογοι ως θεματοφύλακες της παράδοσης, να διαφυλάξουν να διατηρήσουν να μελετήσουν αλλά και να μεταλαμπαδεύσουν την παράδοση στους νέους , στις επόμενες γενεές .

Ένας από τους καινοτόμους τρόπους διδασκαλίας και μεταλαμπάδευσης των στοιχείων της παράδοσης μας, είναι και η βιωματική διαδραστική μάθηση.

Με τον όρο βιωματική μάθηση, εννοούμε τη διαδικασία οικειοποίησης της γνώσης μέσω της εμπειρίας και της αναζήτησης προσωπικού νοήματος σ’ αυτήν. Πρόκειται για μάθηση κατά την οποία ο διαπαιδαγωγούμενος εμπλέκεται άμεσα στη μελετώμενη πραγματικότητα. Παρέχονται δηλαδή στους εμπλεκόμενους δυνατότητες να βιώσουν το ζήτημα που ερευνούν.

Η βιωματική μάθηση επιδιώκει επίσης τη διανοητική και συναισθηματική κινητοποίηση των συμμετεχόντων, αξιοποιώντας τα βιώματα ή και προκαλώντας νέα βιώματα, τόσο σε αυτούς που συμμετέχουν , όσο και σε αυτούς που ως αυτήκοοι μάρτυρες παρακολουθούν το φάσμα δράσεων. Όλες οι πληροφορίες μαθαίνονται μέσα από την εμπειρία της δράσης, με την οποία δίνεται έμφαση στο συναίσθημα που βιώνεται, ενώ επίσης διαμορφώνεται η συμπεριφορά των συμμετεχόντων και βελτιώνονται οι δεξιότητές τους.

Μέσα από τη βιωματική μάθηση έχουμε τη δυνατότητα να μετατρέπουμε τα στοιχεία της παράδοσης μας, σε μία ζωντανή εμπειρία δημιουργικής διαδικασίας. Παρέχονται στους συμμετέχοντες οι προϋποθέσεις για να αποκτήσουν γνώσεις με δημιουργικό και ευχάριστο τρόπο. Η γνώση αποκτάται μέσα από ένα πλέγμα δραστηριοτήτων, στο οποίο προσφέρονται ευκαιρίες για διερεύνηση, ανακάλυψη, ερμηνεία και ανάπλαση.

Τα χαρακτηριστικά αλλά και τα πλεονεκτήματα της βιωματικής μάθησης είναι:

1. Απόκτηση γνώσης μέσα από την προσωπική εμπειρία .

2. Ο συμμετέχων γίνεται κατασκευαστής της γνώσης του.

3. Υπάρχει άμεση εμπλοκή στη διαδικασία μάθησης.

4. Έχουμε μάθηση μέσα από την εμπειρία και από την μελέτη των αποτελεσμάτων της.

5. Υπάρχει συναισθηματική εμπλοκή.

Η βιωματική μάθηση στα πλαίσια του συλλόγου μπορεί να περιλαμβάνει:

* Θεατρικές παραστάσεις. Πρόκειται για θεατρικά έργα με θέματα από την τεκμηριωμένα ιστορική μας παράδοση. Π.χ. Ο θάνατος του Καραϊσκάκη.

* Αναβιώσεις εθίμων. Αναπαραστάσεις των επιμέρους εθίμων των Σαρακατσαναίων, π.χ. Τα έθιμα του δωδεκαημέρου , η χαρά κ.α.

* Χορωδίες. Εκμάθηση Σαρακατσάνικων τραγουδιών στα νεότερα μέλη.

* Εκθέσεις φωτογραφίας. Συμμετοχική συλλογή παλιών φωτογραφιών των Σαρακατσαναίων και από κοινού μελέτη και έκθεση στα πλαίσια της ομάδας.

* Σεμινάρια απόκτησης εμπειρίας σε θέματα της καθημερινότητας της φυλής ( πχ ύφανση, ζύμωμα, πύτιασμα τυριού κ.α. ) Η διαδικασία αυτή μπορεί να λάβει χώρα και στις αναβιώσεις εθίμων , αλλά μια πιο συστηματική διαδικασία εκτός εκδηλώσεων από τα μεγαλύτερα μέλη προς τα νεότερα ίσως να αποδίδει καλύτερα.

* Ζωντανή βιβλιοθήκη. Εάν οι νέοι αποτελούν το φυτώριο του Συλλόγου , τότε οι Γεροντότεροι αποτελούν το θησαυροφυλάκιο του. Πρόκειται για ομαδικές συζητήσεις μεταξύ των γεροντότερων και των νέων του Συλλόγου , οι οποίοι μπορούν υπό την μορφή συζητήσεων – συνεντεύξεων να αντλήσουν πληροφορίες για την σαρακατσάνικη παράδοση , όσο και πληροφορίες για τους Σαρακατσαναίους της περιοχής αναφορικά με ιστορικά

γεγονότα , μετακινήσεις κ.α. Εξάλλου οι γεροντότεροι αποτελούν την πλέον αυθεντικότερη πηγή άντλησης θεμάτων αλλά και υπόδειξης δράσης σε θέματα που άπτονται με την παράδοση μας.

Στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας της βιωματικής μάθησης ο Σύλλογος θα πρέπει να μεριμνά για:

1. Να δημιουργεί περιβάλλον για διδακτικές εμπειρίες. Δηλαδή να μην περιορίζεται στην δημιουργία ενός ετήσιου χορού μόνο , αλλά να εντάξει στο φάσμα δράσεων του και τις προαναφερθείσες δραστηριότητες.

2. Να συντονίζει και να ελέγχει. Δηλαδή να ορίσει άτομα και εκτός ΔΣ τα οποία σαν καθοδηγητές γνώμης και μαζί με το ΔΣ θα συντονίζουν την διαδικασία, ενώ παράλληλα θα ελέγχουν αν η διάδραση δεν αποκλείνει από τα στοιχεία της παράδοσης μας.

3. Να ενισχύει και ρυθμίζει την πορεία. Δεν αρκεί μόνο η δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος και ο συντονισμός αλλά χρειάζεται και ενίσχυση τόσο υλική όσο και ψυχολογική.

4. Να βοηθά στον οργανωμένο αναστοχασµό. Δηλαδή μετά το πέρας της όποιας δράσης μέσω της βιωματικής μάθησης να υπάρχει συστηματική μελέτη και εκτίμηση των αποτελεσμάτων τόσο για την δημιουργία αρχείου όσο και την βελτίωση των διαδικασιών.

Τα 5 βασικά στάδια σε όλη αυτή την διαδικασία της βιωματικής διαδραστικής μάθησης είναι:

1. Εστιασµός

· Παρουσίαση δραστηριότητας στα μέλη.

· ( Δηλαδή το τι θα κάνουμε, το πότε, το που και το γιατί ). Με την παρουσίαση κερδίζουμε την προσοχή και κεντρίζουμε το ενδιαφέρον.

· Προετοιμασία για τη συµµετοχή σε δράση ( Δηλαδή κατανομή ρόλων και υποχρεώσεων καθώς επίσης και η δημιουργία πλάνου λειτουργίας. )

2. Δράση:

* Σωματική και νοητική.

* Συναισθηματική ( καθώς είναι αδύνατον να μην δημιουργηθούν συναισθήματα από την στιγμή που το μέλος δρα χωρίς απλά να δέχεται στείρες πληροφορίες ).

* Διαπροσωπική δράση μεταξύ των συμμετεχόντων, για αντιμετώπιση δυσκολιών, λύση των προβλημάτων, συμφωνίες-διαφωνίες, συνεννόηση. ( Συνήθως προκύπτουν επειδή τα μέλη δεν έχουν σε όλα τα θέματα τις ίδιες προσλαμβάνουσες από το οικογενειακό περιβάλλον. )

3. Υποστήριξη:

* Προσφορά βοήθειας και απαραίτητου υλικού, για αίσθηση ασφάλειας και ενίσχυση για περισσότερη προσπάθεια. Εδώ καθοριστικό ρόλο εκτός από τους συμμετέχοντες , έχει το ΔΣ του Συλλόγου με τα άτομα που συντονίζουν , παρατηρούν κατευθύνουν.

4. Ανατροφοδότηση:

* Συμπληρωματικό υλικό που ενδεχομένως χρειάζεται για να ολοκληρωθεί η διαδικασία αλλά και σχόλια-εντυπώσεις που πληροφορούν τα µέλη για τη δράση τους, τη στάση τους στην ομάδα, το μέγεθος της προσπάθειας. Ουσιαστικά πρόκειται για αποτίμηση της διαδικασίας και πριν και μετά την τελική της φάση, τόσο εσωτερικά από την ομάδα όσο και από τα μη συμμετέχοντα μέλη που παρακολουθούν την δράση.

5. Ανασκόπηση:

* Οργάνωση των πληροφοριών και των συναισθημάτων που προέκυψαν από την δράση. Δηλαδή συστηματική μελέτη και εκτίμηση των αποτελεσμάτων τόσο για την δημιουργία αρχείου όσο και την βελτίωση των διαδικασιών.

Στο σημείο αυτό ας δούμε γιατί λειτουργεί περισσότερο η βιωματική διαδραστική μάθηση ως τρόπος μεταλαμπάδευσης των στοιχείων της παράδοσης μας στους νέους και όχι μόνο, αλλά και ποια είναι τα οφέλη της:

1. Συµµετοχή του σώματος και πολλών αισθήσεων οι οποίες βοηθούν στη μνήμη, τη γνωστική ανάπτυξη, κτλ. ( Ότι γίνεται έμπρακτα και μη παθητικά, μένει περισσότερο στην μνήμη μας και γίνεται πιο εύκολα κτήμα μας)

2. Γίνονται οι απαραίτητες συνδέσεις ( σύνδεση µε εμπειρία, µε Σύλλογο, µε συναισθήματα, µε προηγούμενες γνώσεις, …) Ουσιαστικά πρόκειται για σύγκριση των προσωπικών γνώσεων και δεδομένων με τις γνώσεις και τα συναισθήματα που αποκόμισαν από την δράση που έγινε.

3. Ανάπτυξη εργαλείων επικοινωνίας: γλώσσα, κοινωνικές δεξιότητες. ( μέσω της διαδραστικής μάθησης καλλιεργούνται και αναπτύσσονται περισσότερο οι δεξιότητες – ταλέντα )

4.Ανάπτυξη πρωτοβουλιών και αυτενέργειας. ( Οι συμμετέχοντες μέσω της δράσης έχουν την αίσθηση ότι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και αισθάνονται χρήσιμοι στον σύλλογο . Επίσης μέσω της διαδικασίας αισθάνονται ως αυτόνομες και ιδιαίτερα χρήσιμες μονάδες μέσα από τους ρόλους τους. )

5.Ψυχαγωγία- αυθεντικότητα. ( Από την στιγμή που δεν γίνεται καταναγκαστικά και μάλιστα αποφέρει γνώσεις ενέχει θέση διασκέδασης. ) Δηλαδή ‘’ Το τερπνόν μετά του ωφελίμου ‘’

6.Ανάδειξη διαφορετικών δυνατοτήτων. Τόσο ατομικά για τους συμμετέχοντες όσο και για τον σύλλογο.

7.Ενεργοποίηση συναισθημάτων, τα οποία είναι χρήσιμα στην διαχείρισή της μελέτης και εκτίμησης των αποτελεσμάτων. Αισθήματα υπερηφάνειας, τόσο για την επιτυχία αλλά και για την απόκτηση και μετάδοση γνώσεων της παράδοσης μας.

8. Ενίσχυση δεσμών.Πολύ σημαντικό επίσης είναι και το ότι μέσω της διαδικασίας της βιωματικής διαδραστικής μάθησης ενισχύονται οι δεσμοί μεταξύ των μελών ενώ παράλληλα έρχονται κοντά η παλιά και η νέα γενιά με ένα όμορφο τρόπο.

9.Νέα δυναμική.Ο σύλλογος αποκτά μια νέα δυναμική στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας και έχει την δυνατότητα μέσα στο πνεύμα της εξωστρέφειας να αναδείξει ποικιλότροπα και με πιο ζωντανό και δελεαστικό τρόπο την παράδοση.

10.Συνοχή.Οι βιωματικές δράσεις με τον τρόπο μάθησης που περιέχουν κάνουν πιο ευρεία την γκάμα δραστηριοτήτων του Συλλόγου με αποτέλεσμα αφενός μεν να προσελκύουν περισσότερους νέους στον Σύλλογο ( ακόμη κι αν στην αρχή είναι θεατές. ‘’ Ο σπόρος πέφτει ‘’ ) αφετέρου δε να κρατήσουν τα ήδη υπάρχοντα μέλη τα οποία συνήθως βαριούνται από την στασιμότητα.

Από την δική μας εμπειρία στα πλαίσια των δράσεων του Σ.Σ.Ν.Πιερίας τόσο κατά την 4η Συνδιάσκεψη Σαρακατσάνικης νεολαίας Ελλάδος και διασποράς , όσο και κατά την φετινή Βασιλόκλουρα Μπουκ’βάλα που διοργάνωσε, εντάξαμε στο φάσμα δράσεων των εκδηλώσεων την βιωματική διαδραστική μάθηση μέσα από τις δραστηριότητες των εκδηλώσεων.

Και οι δύο εκδηλώσεις περιλάμβαναν η μεν μια θεατρική παράσταση αφιερωμένη στην Σαρακατσάνα Μάνα η δε άλλη Δρώμενο των εθίμων του Δωδεκαημέρου και έκθεση φωτογραφίας.

( Ελεύθερος λόγος, εντυπώσεις από τις εκδηλώσεις μας )

Θα κλείσουμε την εισήγηση μας με τα λόγια ενός μεγάλου και προοδευτικού Αμερικάνου παιδαγωγού, του John Dewey :

״Μόνο ότι δέχτηκες με την ψυχή σου, αυτό μαθαίνεις και αυτό ενσωματώνεις στην ζωή σου και το χαρακτήρα σου. ״

Σας ευχαριστώ θερμά!!!!