Οι Σαρακατσάνοι φημίζονται για τον ανυπότακτο χαρακτήρα τους. Ήταν ψύχραιμοι και αγέρωχοι πολεμιστές, χαρακτηριστικά που απέκτησαν τόσο από τον σκληρό νομαδικό βίο όσο και από την διαβίωσή τους υπό αντίξοες συνθήκες στα βουνά

Τα τσελιγκάτα συνέβαλαν αποφασιστικά στους αγώνες της ανεξαρτησίας. Στην επανάσταση του 1821 οι Σαρακατσαναίοι ήταν τα στηρίγματα της κλεφτουριάς και της εξασφάλιζαν τα απαραίτητα. Κάθε οικογένεια είχε δώσει κι από έναν κλέφτη. Πολλοί ήταν και οι επώνυμοι Σαρακατσαναίοι αγωνιστές (αρματολοί και κλέφτες) της προεπαναστατικής και της επαναστατικής περιόδου όπως : Γεώργιος Καραϊσκάκης οπλαρχηγός επανάστασης 1821,Γεώργιος Ζαχείλας, κλέφτης, οπλαρχηγός επανάστασης 1821, Αναστάσιος Καρατάσος, κλέφτης, οπλαρχηγός επανάστασης 1821, Δημήτριος «Τσάμης» Καρατάσος, οπλαρχηγός επανάστασης 1821, Γρηγόρης Λιακατάς αρματωλός και οπλαρχηγός,  οι αρματολοί του Καρπενησίου Συκάδες, ο Β. Δίπλας, ο Χασιώτης και ο Λεπενιώτης ( αδέλφια του Κατσαντώνη ), ο Φαρμάκης, ο Γ. Τσόγκας, ο Αραπογιάννης, ο Λιάκος, και κυρίως το καμάρι των Σαρακατσαναίων, ο Κατσαντώνης, ο πολεμιστής και καπετάνιος των Αγράφων και των Τζουμέρκων.

Στον Μακεδονικό Αγώνα βοήθησαν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα ως οδηγοί, αγγελιοφόροι, τροφοδότες και σύνδεσμοι. Περιέθαλψαν τραυματίες στις στάνες τους, διέθεσαν τρόφιμα, ιματισμό, μετέφεραν όπλα και συμμετείχαν οι ίδιοι στα αντάρτικα σώματα, όπως ο οπλαρχηγός Κ. Γαρέφης , ο Γρηγόριος Βαϊνάς (καπετάν Αγραφιώτης) , ο  Ιωάννης Ζαρογιάννης (καπετάν Νάνης),κ.α. Ο Παύλος Μελάς συνεργάστηκε στενά με τους Σαρακατσάνους.

Επίσης και μεταγενέστερα  κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 στη Βόρεια Ήπειρο η βοήθεια τους ήταν σημαντική και πολύτιμη..

Ανώνυμοι αγωνιστές αντιστάθηκαν σ’ όλους τους κατακτητές…

Μπορούμε λοιπόν και εδώ να αναφέρουμε τα λόγια της μεγάλης λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη:

»Το μεγάλο μερτικό των Σαρακατσάνων στους αγώνες , ήταν η καθολικότερη ανώνυμη δράση τους»